عود در عطر سازی + هر آنچه که نیاز است از عود بدانید
چیزی که همه ما از عود می دانیم تکه چوب های معطری ست که هنگام سوزاندن آن رایحه ی خوشی در محیط پخش می شود. این نوع عود با نام دیگر داربوی نیز خوانده میشود. و گفتنی ست که در اوستا وهوکرته (Vohukereta) و در پهلوی هوکرت (Hukart) نامیده شده است.
این قطعه چوب ها از گذشته تا کنون در بین مردم و ملل مختلف، به خصوص در چین و هند و در آیین های مذهبی، مورد استفاده قرار می گرفته است. عودها اگر طبیعی باشند از چوب‌های خام، علف‌های خرد یا پودر شده و یا حتی به شکل مایع از روغن‌های گیاهان تهیه می‌شوند.
در زمانها و سالهای دور، عود از صمغ و کندر و چوب‌های خوشبو مثل چوب صندل، شاخه‌های ماسالا، چوب خیزران، پوست درختان، دانه‌ها، ریشه‌ها، علف‌ها و گل‌ها ساخته می‌شد که پر استفاده ترین آنها همان کندر و صمغ بود. به علاوه ی خود چوب، گاهی به آن گیاهان دارویی خوشبویی نظیر گل نرگس، لیمو و مرزنجوش اضافه می کردند. گاهی نیز ترکیباتی را فرآوری و به آن اضافه می کردند؛ مانند مشک و عنبر.
امروزه رایج‌ترین عودها، عود‌های شاخه‌ای هستند که از خمیر کردن ماده معطر و آغشته کردن چوب با آن درست می‌شوند.
دلیل خوشبو بودن عودها حضور ترکیبات معطر آلدهیدها، کتون‌ها و استر‌هاست که امروزه با روش‌های صنعتی به صورت سنتتیک تولید می شوند.
اما عودی که در عطرسازی استفاده میشود داستان دیگری دارد.
عود در عطرسازی ( INCENSE)
عود طبیعی
مردمان گذشته رزین بسیار خوش بویی که توسط انواع خاصی از درختان گونه aquilaria در جنگل های استوایی آسیا تولید می شد را عود که یک لغت عربی ست، نامیدند. گفتنی ست از بین بیست نوع درخت گونه aquilaria ، تنها دو یا سه درخت است که این ماده ی معطر، یعنی عود را می سازد. عود با نام‌های مختلفی مانند آگاروود، چوب آلوئه یا چوب رسی نیز شناخته میشود. این رزین هنگاهی ترشح میشود که آن گیاه توسط قارچی به نام Phialophora parasitica مورد حمله قرار گرفته باشند. این بیماری بر روی سطح درخت به شکل ترشحاتی چسبناک و قهوه ای رنگ دیده میشود. جالب است بدانید که این درختان در مواقعی که قارچی به آنها حمله نکرده و سالم هستند هیچ بویی ندارند و این رایحه ی خوب عکس العمل دفاعی این گیاه می باشد.
اما عود به آن راحتی که ممکن است تصور کنید به دست نمی آید؛ چرا که حدود ۶ ماه بعد از آلوده شدن درخت به قارچهاست که این ماده معطر ترشح می شود. طبق آمار به دست آمده از هر صد درخت فقط یک درخت عود را تولید می کند، و چون نمی توان فهمید کدام یک از آنها این ماده ی گرانبها را دارد پس به ناچار تعداد زیادی درخت را قطع می کردند تا عود آن را استخراج کنند. به همین ترتیب با گذشت زمان، تعداد زیادی از این گونه از بین رفتند. خوشبختانه هم اکنون این درختان در بسیاری از کشورها محافظت می شوند و برای تقاضای رو به رشد مردم، در حال کشت نیز هستند.
با کشف بوی خوش عود، این ترکیب نیز در زندگی روزمره ی آدمیان وارد شد؛ برای اهداف درمانی، زیبایی شناختی و همچنین معنوی. بودایی ها براده های آن را می سوزانند، در طب سنتی آسیایی آن را برای درمان معده درد و سایر بیماری های تنفسی توصیه می کنند و مسلمانان از عود در عطرسازی استفاده می کنند. همچنین باید اشاره کرد که از آن برای معطر کردن آب حمام و یا در بخور نیز استفاده میشود.
در زمان‌های دور، مردمان پس از کشف رایحه ی بی نظیر این ماده، آن را جمع آوری کرده و مدتی در ظرف های سفالی ریخته و بعد از آن استفاده می‌کردند. مدتی که گذشت برخی افراد به آن واکنش پوستی نشان دادند. به همین دلیل روش اسانس‌گیری آن تغییر کرد. روش جدید به این شکل است که تنه‌ی درخت را تحت فشار گاز کربن دی اکسید، اسانس‌گیری و آفت زدایی می کنند و بعد آن را در محفظه های به خصوصی، به مدت یک‌تا چند سال نگه داری میکنند. عودی که از این روش حاصل شده باشد با وجود اینکه مضرات گذشته را ندارد اما به تبع قیمت آن نیز بسیار بالا تر است.
به همین دلیل این ماده بسیار نادر و کمیاب و گران قیمت است به قدری که گاهی آن را گران تر از طلا خریداری میکنند! پس به جرئت می توان ادعا کرد احتمال زیادی وجود دارد که عطری که میخرید حتی یک قطره هم عود نداشته باشد!
رایحه عود طبیعی
رایحه و عطر این رزین دارای پیچیدگی زیادی ست و همین امر سبب محبوبیت آن شده است. از جمله روایح قابل حس آن نت های چوبی، صمغی و کهربایی، شیرین و دودی ست که یادآور چوب صندل است. و یک رایحه ی خاص دیگری که به عود جنبه تیره تر، حیوانی تر، تقریباً جنسی و خام می افزاید و گرمای گروه بویایی شرقی را در ترکیبی که به آن اضافه می شود، هویدا میکند.
کنترل این ماده در ساخت عطر بسیار دشوار است زیرا تفاوت های ظریف رایحه ی آن پیچیده و قدرتمند است. بوی عود به قدری ماندگار است که خاصیت عبور از دیگر روایح ترکیب را دارد.
عود مصنوعی
به علت هزینه ی گزاف و نادر بودن عود، عطرسازان اقدام به تولید رایحه آن به صورت مصنوعی کرده اند. به این ترتیب که چندین مولکول مصنوعی را با رایحه های چوبی و عنبر و دیگر اسانس های طبیعی ترکیب می کنند تا به رایحه عود دست پیدا کنند. همچنین می توان از نعناع هندی (پاتچولی)، خس خس (وتیور) و سیپریول ( گیاهی که اسانس آن بوی چوبی و دودی بسیار معطر می دهد) استفاده کرد. در غیر این صورت هزینه ی آن واقعا بالا خواهد شد!
رایحه عود مصنوعی
رایحه ی این دسته از عودها که نتیجه ی تولیدات بشر است، چوبی و تلخ یا استونی و الکلی، دودی و سوخته و صد در صد “غیر بالزامیک” است. چرا که رایحه ی بالزامیک وقتی ایجاد می شود که عود استخراج شده چند سال به همان حالت بماند (مانند شراب گیری)؛ به علاوه اینکه حضور متانول چوب در این پروسه الزامی است. به همین خاطر عطرسازان برای جبران این فقدان در عطرهای سنتتیک مقداری لامی یا بنزویین یا رزین را اضافه می کنند تا رایحه نهایی را اصلاح و جبران کنند.
جالب است بدانید رایحه ی عود بسته به جنس ظرفی که در آن نگهداری میشود تغییر میکند.
طرز استفاده عود در عطر سازی
برای استفاده از این ماده ی معطر در صنعت عطرسازی، عطرسازان این رزین را تقطیر می کنند. این روش علمی که برای جداسازی مخلوط های مایع در جامد و مایع در مایع استفاده میشود بر اساس تفاوت در نقطه جوش است. با این اقدام رایحه ی خوش عود را از دیگر ترکیبات آن بیرون می کشیم.
با توجه به آنچه BASTING در این مقاله ارائه کرد به احتمال زیاد کنجکاوی شما برای بوییدن این رایحه ی جذاب و پیچیده برانگیخته شده باشد. می توانید به دنبال عطرهایی بروید که واژه ی INCENSE بر روی آن حک شده است.
