ترکیبات عطرها + منابع معطر طبیعت

در یک درنگ کوتاه قصد داریم حول مبحث ترکیبات عطر صحبت به عمل آوریم.

علاوه بر اینکه بدن هر کس رایحه ی منحصر به فرد خود را دارد، عناصر دیگر هم در طبیعت عطر خاص خود را دارند. انسان که همیشه به دنبال جذابیت و احساس لذت، جهان را کنکاش می‌کند، از دیرباز متوجه دلپذیر بودن رایحه ی عوامل موجود در طبیعت شده و از آن جهت که به دنبال جذب زیبایی‌هاست سعی کرده است عطر های ناب جهان را از آن خود کند. از این رو اقدام به ساخت عطر کرده است و ترکیب رایحه ها و عطر سازی پیشینه‌ی طول و درازی دارد. از آنجا که هنوز هم مردمان زیادی به این قبیل اشیا، علاقه ی بسیاری دارند، به طور خلاصه ساختار و اجزاء تشکیل دهنده‌ی این ترکیبات سحرآمیز را بررسی میکنیم.

در حال حاضر می توان مواد تشکیل دهنده‌ی عطر ها را به گروه های کلی زیر تقسیم کرد؛

رقیق کننده و حلال

الکل و آب: رقیق کننده و حلالی که به منظور مخلوط کردن و نگه‌داشتن مواد عطر ها استفاده می شود شامل اتیل الکل بسیار خالص به همراه مقدار کم یا بیشتری آب است. در واقع به کمک رقیق کننده‌هاست که ما می‌توانیم رایحه عطر ها را در فضا و محیط اطراف استشمام کنیم زیرا قدرت پخش کنندگی عطر را بهبود می‌بخشند. در غیر این صورت و بدون وجود حلال ها عطر ها آنقدر غلیظ می‌شدند که جز محل اسپری عطر جای دیگری بوی آن را حس نمی‌کردیم. گفتنی است که بوی الکل با مواد برطرف‌کننده بو حذف می‌شود. این کار با افزودن مقدار بسیار اندکی از صمغ بنزویین یا دیگر تثبیت‌کننده‌های رزینی به الکل به مدت یک یا دو هفته انجام می شود. الکل های مورد استفاده در عطرها از نظر شیمیایی پایدار هستند و تولید آنها آسان و ارزان است.  شاید بپرسید آب در عطرها چه می‌کند؟ در این رابطه باید گفت که الکل‌ها ذاتا همراه با آب هستند و اگر بناست این ترکیبات بدون آب باشد روش تولید عطر نه‌تنها متفاوت و وقت‌گیر است، بلکه کار زیادی هم دارد. از طرفی اگر میزان الکل به ‌کار رفته در عطرها از 79 تا 80 درصد افزایش پیدا کند، علاوه بر اینکه بر سلامت پوست اثر سوء دارد، سازندگان را ملزم به پرداخت مالیات‌های اضافی ملزم می‌کنند.

تثبیت کننده‌ها

این مواد برای جلوگیری از تبخیر و پریدن بوی مواد عطری در الکل استفاده می شوند. تثبیت‌کننده‌ها معمولاً صمغ برخی از درختان یا روغن‌های خاص به دست آمده از گیاهان هستند. به‌طور مثال روغن چوب صندل یکی از معروف‌ترین تثبیت‌کننده‌ها در ترکیبات مدهوش کننده عطرهاست که اغلب خواص نرم‌کنندگی نیز دارد و برای پوست مناسب است.

ترکیبات معطر

این ترکیبات همان نت‌های موجود در عطر هستند که معمولاً از رایحه‌های گلی، چوبی یا ادویه‌ای تشکیل می‌شوند. بیشتر این مواد خوش‌بو را می‌توان در سه دسته منابع گیاهی، منابع حیوانی و منابع مصنوعی سنتزی یا نیم‌سنتزی تقسیم‌بندی کرد.

منابع گیاهی

شامل میوه، برگ و شاخه، رزین، ریشه، دانه میوه، گل و شکوفه و سبزیجات، چوب، جلبک دریایی، ادویه ها، جوانه گیاهان و …

از رایج ترین و دوست داشتن ترین گل‌ها می‌توان گل سرخ، مریم، میخک، یاس، محمدی و ابریشم را نام برد که هرکدام به تنهایی بسیار فریبنده و خوش عطر هستند. در دسته‌ی برگ‌ها نیز می توان به برگ بنفشه، نعناع هندی، رزماری، مرکبات، گوجه‌فرنگی و حتی علف خشک اشاره کرد. ریشه‌ها و ساقه‌های زیرزمینی هم از جمله موادی هستند که به کمک سازندگان عطر شتافته و رایحه ها را تا حد زیادی خاص تر می کنند که از مهم ترین آنان می توان ریشه درخت جوز و زنجبیل را نام برد. دانه‌‌ها شامل گشنیز، زیره، کاکائو، هل و بادیان و میوه‌ها از جمله تمشک، توت فرنگی، سیب، مرکبات، وانیل و فلفل شیرین هستند. روغن چوب درختان (سرو، عرعر، کاج و صنوبر) و صمغ بوته (کندر، درخت گل حنا) نیز از جمله ترکیبات حیاتی و معطری هستند که بشر از گذشته آنها را کشف و مورد استفاده قرار داده است.

منابع حیوانی

شامل مشک، آمبرگریس، موم کندو زنبور، مشک سیوت، مشک گوزن، کرچک، عنبر و … می‌شوند که برای تثبیت کنندگی و ماندگاری عطر مورد استفاده قرار می‌گیرند. شاید تا به حال به گوشتان نخورده که چه حیواناتی در رایحه‌های مدهوش کننده ای که که روزانه به مشامتان می رسد موثر واقع می‌شوند؛ باید یادآور شد بشر مدیون حیواناتی مثل آهوی ختن، سگ آبی آمریکای شمالی، نهنگ عنبر و گربه سانی به نام سیویت که ساکن آفریقای جنوبی و اتیوپی ست، می باشد. به طور مثال در رابطه با گربه سیوتین میتوان گفت این حیوان برای جذب جنس مخالف در فصل جفت‌گیری ماده‌ای را از تن خود متصاعد می‌کند و تأثیر آن در عطرها شبیه به موادی همانند مشک و عنبر است. البته این ماده در پوششی از رایحه ی گل ها محو می شود اما به هر حال اصلی ترین بخش ساخت هر نوع عطری این ماده است!

منابع مصنوعی

مانند سالیسیلات ها که رایحه ای شبیه به گل ارکیده دارند و دیگر ترکیبات مصنوعی

البته جالب است بدانید سازندگان عطر به دنبال کاهش هزینه تولید و خرید عطرها به ندرت از منابع کاملا طبیعی استفاده می کنند. شاید بتوان گفت در عصر حاضر بهترین و نادرترین عطرها آنهایی هستند که از منابع مصنوعی و سنتز شده به بهترین و مرغوب ترین شکل ممکن استفاده کرده باشند؛ به طوری که از کیفیت محصول کاسته نشود.

ترکیبات معطر در عطر سازی

انواع عطر بر اساس شخص استفاده کننده

عطرها عموماً به زنانه، مردانه، بچه‌گانه و فراجنسیتی تقسیم می‌شوند. هر یک از این دسته بندی‌ها، عطرهای خاص خود را دارند:
عطر زنانه معمولا دارای ترکیب گلی مانند رز، یاس، شکوفه پرتقال یا زنبق دره هستند. استفاده از ترکیب های میوه‌ای، پودری، وانیل و ادویه‌‌ها هم در این دسته از عطرها رایج است.
عطر مردانه اغلب دارای نت چوبی تند همراه با مرکبات و ادویه‌های تازه‌‌اند. رایحه‌های شرقی، اسطوخودوس، تنباکو و چرم از ترکیب‌های پرطرفدار دیگر عطرهای مردانه هستند.
عطر فرا‌جنسیتی عطرهایی هستند که هم برای خانم‌ها و هم برای آقایان طراحی شده‌اند. عطرهای فراجنسیتی معمولا دارای نت‌های تند مرکبات و همچنین نت‌های چوبی و یا اقیانوسی هستند.
عطر بچگانه هم معمولاً عطرهایی شیرین با رایحه آدامس، شیرینی، نوشابه، کارامل یا میوه‌های آبدار هستند. در ساخت عطر بچگانه، این نت‌های شیرین با عطر لطیف گل‌ها یا میوه‌هایی مانند نارگیل ترکیب می‌شوند.

باید گفت آنچه گفته شد کلیتی از اجزا سازنده یک عطر بود ولی فرمول خلق یک رایحه، بی شک جزو با ارزش ترین و سری‌ترین دارایی یک شرکت عطرسازی است.